Bảo hiểm thất nghiệp là gì? Điều kiện hưởng và quyền lợi của bảo hiểm thất nghiệp

Bảo hiểm thất nghiệp là một chương trình quan trọng trong hệ thống bảo hiểm xã hội, nhằm hỗ trợ tài chính cho người lao động trang trải cuộc sống trong thời gian tìm kiếm một công việc mới. 

Trong bài viết này, Tuấn NQ sẽ giới thiệu khái niệm, các điều kiện để hưởng và quyền lợi mà bảo hiểm thất nghiệp mang lại để giúp bạn hiểu hơn về tầm quan trọng của bảo hiểm thất nghiệp trong cuộc sống của chúng ta.

Bảo hiểm thất nghiệp là gì?

Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là một chương trình bảo hiểm được xây dựng nhằm hỗ trợ và bảo vệ người lao động khi họ mất việc làm. Đồng thời, BHTN hỗ trợ người tham gia tiếp tục học nghề, duy trì việc làm, hoặc tìm kiếm việc làm mới dựa trên nguồn lực từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp.

Ở Việt Nam, BHTN được thiết kế nhằm giúp đỡ những người lao động gặp khó khăn khi mất việc làm do những lý do khách quan. Điều này bao gồm sự thay đổi cơ cấu kinh tế hoặc khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, dẫn đến việc cắt giảm nhân sự.

Thông qua việc cung cấp hỗ trợ tài chính và khuyến khích việc học nghề, BHTN giúp người lao động vượt qua khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm kiếm cơ hội việc làm mới. Bên cạnh đó, chính sách BHTN tại Việt Nam cũng đóng góp vào sự phát triển kinh tế và xã hội, xây dựng một môi trường lao động bền vững và công bằng cho toàn bộ công dân.

Mức đóng bảo hiểm thất nghiệp hàng tháng

Theo quy định tại Điều 57 của Luật Việc làm 2013, mức đóng bảo hiểm thất nghiệp hàng tháng cho người lao động và người sử dụng lao động được xác định theo cách sau đây:

• Người lao động sẽ đóng 1% tiền lương tháng.
• Người sử dụng lao động sẽ đóng 1% số tiền lương tháng của tất cả người lao động đang tham gia.

Trong đó, tiền lương được sử dụng để tính toán mức đóng bảo hiểm thất nghiệp là tiền lương theo quy định của bảo hiểm xã hội (BHXH), với mức lương tối đa đóng như sau:

• Đối với người lao động theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định:
• Mức lương tối đa đóng bảo hiểm thất nghiệp = 20 tháng lương cơ sở = 29,8 triệu đồng/tháng.
• Đối với người lao động theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định:
• Mức lương tối đa đóng bảo hiểm thất nghiệp = 20 tháng lương tối thiểu vùng.

Thông qua việc đóng các khoản tiền này, người lao động và người sử dụng lao động đồng hành cùng nhau tạo nên quỹ bảo hiểm thất nghiệp, giúp đảm bảo sự ổn định tài chính và bảo vệ quyền lợi của người lao động khi họ gặp khó khăn trong quá trình tìm kiếm việc làm mới.

Quyền lợi của bảo hiểm thất nghiệp

Quyền lợi từ bảo hiểm thất nghiệp không chỉ là về mặt tài chính, mà còn là sự động viên ý nghĩa cho người lao động qua các hoạt động hỗ trợ khác như tạo cơ hội học nghề và hỗ trợ tìm việc làm mới,… Dưới đây là các quyền lợi cụ thể của bảo hiểm thất nghiệp:

Trợ cấp thất nghiệp

Theo quy định tại Điều 50 của Luật Việc làm 2013, mức trợ cấp thất nghiệp hàng tháng được tính dựa trên công thức sau:

Mức trợ cấp hàng tháng = 0,6 x Bình quân tiền lương tháng đã đóng BHTN trong 06 tháng liền kề trước khi trở thành thất nghiệp.

Tuy nhiên, thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ được quy định dựa trên số tháng mà người lao động đã đóng BHTN. Cụ thể:

• Nếu người lao động đã đóng BHTN đủ 12 đến 36 tháng: Được hưởng trợ cấp 03 tháng.
• Sau khi đạt mốc 36 tháng đóng BHTN, mỗi 12 tháng tiếp theo sẽ tăng thêm 01 tháng trợ cấp.
• Thời gian hưởng trợ cấp tối đa không vượt quá 12 tháng.

Hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm

Theo quy định tại Điều 54 của Luật Việc làm 2013, người lao động khi gặp tình trạng thất nghiệp sẽ được hỗ trợ tư vấn và giới thiệu việc làm một cách miễn phí thông qua trung tâm dịch vụ việc làm. 

Qua đó, người lao động có cơ hội tiếp cận thông tin về các vị trí việc làm phù hợp với năng lực và mong muốn của mình, từ đó tăng khả năng tìm kiếm được một công việc mới để ổn định cuộc sống.

Hỗ trợ người lao động học nghề

Theo Điều 3 của Quyết định 17/2021/QĐ-TTg, người lao động tham gia BHTN sẽ được hỗ trợ học nghề theo các quy định sau đây:

• Đối với khóa đào tạo nghề kéo dài không quá 03 tháng: Mức hỗ trợ sẽ được tính dựa trên mức thu học phí của cơ sở đào tạo nghề và thời gian học thực tế, tuy nhiên, không vượt quá 4,5 triệu đồng/người/khóa đào tạo.
• Đối với khóa đào tạo nghề kéo dài trên 03 tháng: Mức hỗ trợ sẽ được tính theo tháng, dựa trên mức thu học phí và thời gian học thực tế, nhưng không vượt quá 1,5 triệu đồng/người/tháng.

Mức hỗ trợ đào tạo để duy trì việc làm cho người lao động

Theo quy định tại Điều 4 của Nghị định 28/2015/NĐ-CP, người sử dụng lao động đủ điều kiện sẽ nhận được hỗ trợ kinh phí để tổ chức đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề nhằm duy trì việc làm cho người lao động. 

Theo đó, mức hỗ trợ tối đa là 01 triệu đồng/người/tháng. Bên cạnh đó, mức hỗ trợ cụ thể được tính dựa trên thời gian học thực tế của từng nghề hoặc từng khóa học, nhưng không vượt quá 06 tháng.

Điều kiện để được hưởng bảo hiểm thất nghiệp cần biết

Theo quy định tại Điều 42 của Luật Việc làm năm 2013, chính sách bảo hiểm thất nghiệp bao gồm một số chế độ như trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ tư vấn và giới thiệu việc làm, hỗ trợ học nghề, cũng như hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, mỗi chế độ này đòi hỏi các điều kiện hưởng quyền lợi cụ thể. Chi tiết như sau:

Điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp

Theo Điều 49 của Luật Việc làm năm 2013, để được hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động phải đáp ứng các điều kiện sau đây:

• Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.

Trừ trường hợp: Chấm dứt hợp đồng một cách đơn phương trái pháp luật, hưởng lương hưu hoặc trợ cấp mất sức lao động hàng tháng.

• Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp trong ít nhất 12 tháng trong vòng 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động.
• Nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động.
• Không tìm được việc làm trong vòng 15 ngày sau khi nộp hồ sơ tại trung tâm dịch vụ việc làm.

Trừ trường hợp: Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, bị tạm giam, ra nước ngoài định cư, hoặc đã qua đời…

Điều kiện được hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm

Theo Điều 54 của Luật Việc làm năm 2013, người lao động chỉ cần đang đóng bảo hiểm thất nghiệp thì khi chấm dứt hợp đồng lao động/hợp đồng làm việc và có nhu cầu tìm kiếm công việc khác, người lao động sẽ được cơ quan bảo hiểm xã hội hỗ trợ tư vấn và giới thiệu việc làm.

Điều kiện được hỗ trợ học nghề

Theo Điều 55 của Luật Việc làm năm 2013, người lao động sẽ được hỗ trợ học nghề khi đáp ứng các điều kiện sau:

• Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.

Trừ trường hợp: chấm dứt hợp đồng một cách đơn phương trái luật, hưởng lương hưu hoặc trợ cấp mất sức lao động hàng tháng).

• Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp trong ít nhất 09 tháng trong vòng 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
• Nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
• Chưa tìm được việc làm trong vòng 15 ngày sau khi nộp hồ sơ tại trung tâm dịch vụ việc làm.

Trừ trường hợp: Thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, bị tạm giam, ra nước ngoài định cư, hoặc đã qua đời…)

Điều kiện được hỗ trợ đào tạo để duy trì việc làm

Chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm dành riêng cho người sử dụng lao động. Để được hưởng quyền lợi này, người sử dụng lao động phải đảm bảo các điều kiện sau theo quy định tại Điều 47 của Luật Việc làm năm 2013:

• Đã đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động liên tục từ ít nhất 12 tháng trở lên tính đến thời điểm đề nghị hỗ trợ.
• Gặp khó khăn do suy giảm kinh tế hoặc vì lý do bất khả kháng buộc phải thay đổi cơ cấu hoặc công nghệ.
• Không đủ kinh phí để tổ chức đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động.
• Đã có phương án đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề, và cơ quan có thẩm quyền đã phê duyệt phương án này để duy trì việc làm.

Nhìn chung, những quy định theo Luật Việc làm năm 2013 nhằm đảm bảo rằng các chế độ BHTN và hỗ trợ việc làm áp dụng cho những người lao động đáp ứng những tiêu chuẩn cụ thể. Điều này giúp tăng cường sự công bằng và hiệu quả của hệ thống BHTN và đảm bảo rằng người lao động được hỗ trợ và đào tạo một cách hợp lý để duy trì hay tìm kiếm việc làm mới.

Thủ tục nhận quyền lợi bảo hiểm thất nghiệp là gì?

Dưới đây là các bước thực hiện thủ tục hưởng bảo hiểm thất nghiệp, đặc biệt là việc nhận tiền trợ cấp thất nghiệp mà người lao động cần chú ý:

Hồ sơ, giấy tờ yêu cầu để thực hiện thủ tục hưởng BHTN

Theo quy định tại Điều 16 của Nghị định 28/2015/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 61/2020/NĐ-CP), hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp yêu cầu bao gồm các giấy tờ sau đây:

• Đơn đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp theo mẫu quy định.
• Bản chính hoặc bản sao có chứng thực của một trong những giấy tờ sau:
• Hợp đồng lao động đã hết hạn hoặc đã hoàn thành công việc.
• Giấy tờ xác nhận về việc chấm dứt hợp đồng lao động.
• Quyết định thôi việc.
• Quyết định sa thải.
• Quyết định kỷ luật dẫn đến buộc phải thôi việc.
• Thông báo hoặc thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
• Xác nhận từ người sử dụng lao động với nội dung cụ thể về thông tin của người lao động, loại hợp đồng đã ký, lý do và thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động.
• Xác nhận từ cơ quan có thẩm quyền về việc doanh nghiệp hoặc hợp tác xã giải thể, phá sản hoặc quyết định bãi nhiệm, miễn nhiệm, cách chức đối với các chức danh được bổ nhiệm trong trường hợp người lao động là người quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã.
• Sổ bảo hiểm xã hội.

Địa điểm nộp hồ sơ BHTN

Theo quy định tại khoản 1 của Điều 17 Nghị định 28/2015/NĐ-CP, trong vòng 03 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, nếu người lao động chưa tìm được việc làm và mong muốn hưởng trợ cấp thất nghiệp, cần trực tiếp nộp một bộ hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm địa phương mà người lao động mong muốn nhận trợ cấp.

Sau thời hạn 03 tháng, trung tâm dịch vụ việc làm sẽ không tiếp nhận và xử lý thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp. Tuy nhiên, trong thời gian này, quyền lợi đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động sẽ được bảo lưu và không bị ảnh hưởng.

Thời gian nhận trợ cấp thất nghiệp

Theo quy định tại Điều 18 của Nghị định 28/2015/NĐ-CP, Trung tâm dịch vụ việc làm sẽ tiến hành xem xét hồ sơ nộp và sau đó trình Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội để quyết định về việc hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động trong thời hạn 20 ngày làm việc. Sau khi có quyết định, Trung tâm dịch vụ việc làm sẽ gửi thông báo về việc hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người lao động.

Trong thời hạn 05 ngày, tính từ ngày nhận được quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp, cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ gửi trợ cấp thất nghiệp tháng đầu tiên. Người lao động có thể đến nhận trực tiếp hoặc chuyển khoản.

Ngoài ra, hàng tháng người lao động cần thực hiện thông báo về tình hình tìm kiếm việc làm theo quy định, thông qua biểu mẫu gửi bằng bưu điện đến cơ quan bảo hiểm.

Hướng dẫn đăng ký bảo hiểm thất nghiệp trực tuyến

Hiện nay cơ quan bảo hiểm xã hội đã hỗ trợ người lao động đăng ký BHTN online. Bạn có thể tham khảo cách thức thực hiện như sau:

• Bước 1: Truy cập vào Cổng Dịch vụ công Quốc gia tại địa chỉ https://dichvucong.gov.vn/.
• Bước 2: Tại ô Tìm kiếm nâng cao, nhập từ khóa “Giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp” và nhấn tìm kiếm.
• Bước 3: Trong kết quả tìm kiếm, chọn danh sách dịch vụ công phù hợp với yêu cầu của mình và nhấp “Nộp trực tuyến”.
• Bước 4: Đăng nhập vào hệ thống bằng tài khoản được cấp bởi Cổng Dịch vụ công quốc gia, sau đó chọn phần “Tài khoản” để tiếp tục.
• Bước 5: Nhập thông tin đăng nhập của bạn và sau đó nhập mã xác thực được gửi về điện thoại của bạn.
• Bước 6: Sau khi đăng nhập thành công, trên màn hình hiển thị thông tin của người lao động, hãy cung cấp đầy đủ và chính xác các thông tin mà hệ thống yêu cầu.

Sau khi nộp hồ sơ thành công, nếu hệ thống kiểm tra thông tin chưa đúng sẽ phản hồi lại ngay cho người lao động trên trang web. Ngược lại, nếu thông tin bạn cung cấp đúng và đủ, sau 25 ngày làm việc bạn sẽ nhận được tiền trợ cấp thất nghiệp cho tháng đầu tiên.

Lưu ý: Cơ quan bảo hiểm không chấp nhận trả trợ cấp thất nghiệp một lần mà chia theo từng tháng theo quy định (trong trường hợp bạn được hưởng trợ cấp thất nghiệp nhiều hơn 1 tháng).

Tạm kết

Đến đây, Tuấn tin rằng bạn đã hiểu hơn về tầm quan trọng của bảo hiểm thất nghiệp trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động. Nếu cần hỗ trợ thêm bất cứ thông tin nào về lĩnh vực bảo hiểm, bạn hãy để lại bình luận bên dưới để Tuấn có thể hồi đáp kịp thời nhé.

Nguyễn Quang Tuấn

Chào mừng đến với trang web của tôi! Tôi là Nguyễn Quang Tuấn, chủ sở hữu website tuannq.vn – một chuyên gia tư vấn bảo hiểm nhân thọ cho cá nhân và doanh nghiệp. Với gần 10 năm làm việc tại Dai-ichi Life Việt Nam, tôi đã tích lũy được không ít kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ thông qua vai trò tư vấn, quản lý, trưởng phòng kinh doanh và các vị trí cao hơn tại tổ chức.